Ka shnong Nongthymmai Garo hapoh ka Raid Marwet, Mylliem Syiemship, Ri Bhoi District ka don ha ka jingma bad ka lah ban jah noh na ka jingiai bteng ka jingtih maw be-ain jong uwei u briew na Guwahati, Assam ba la ithuh kyrteng u Abhinav Surekha.
Ha ka jingleit jurip u nongthoh khubor la lap ba katei ka shnong ka don ha jrong lum hajan ka shnong Maikhuli bad Pilingkata khappud bad ka Assam bad na katei ka shnong ban iohi kyndiang ia ka sor Guwahati kum ka Beltola bad ka long kum ka view point ban peit kai ia ka sor Guwahati, hynrei ka dangsah dien ha ki kam pynroi bad wat ka lynti ban iaid sha katei ka shnong ka dei kaba siang dewbilat na ka shkim MGNREA.
Kaba lyngngoh ka long jan baroh ki jaka tieh maw bad khyndew ha Ri Bhoi District ki la khnang ha ka NGT, ka tnat khlaw bad Meghalaya State Polution Control Board halor ka nongrim ba ka jingklong maw ka pynjot ia ka mariang, katei ka jaka hajan sor Guwahati ka dang bteng ban tih maw be-ain haduh mynta. Na katei jingtih maw bad khyndew katei ka shnong ka la shah ktah ha bun ki liang bad ka lah ban jah noh lada ki bor district kim peit ban tehlakam ia ka jingtih maw kaba pynjulor ia ka mariang.
Katto katne ki long iing ba don syndah ka jaka tih bad kor tyllait maw ki pynpaw ba ki don hapdeng ka jingshong syier wat ha iing ha sem, namar ha ki por thang bom ki maw ki sied bad rung hapoh iing kumta ki don hapdeng ka jingrit mynsiem khamtam ki khynnah khyllung.
Ka Samnal Sangma ka tymmen ba sah shipda maw na jaka tih maw ka la iathuh ba ki don ki iing ba julor na ka jinghap ki maw ba thang bom don ruh ki iing ba orpait na ka jingkhyniuh por thang bom bad kawei pat kaba ktah ia ka koit ka khiah ka dei na ka lyer ba sma ryngkat ka pum pum ha ka por thangbom ka rung lut hapoh iing.
Ka la bynrap ba lada don kiba iing ba shah pynjulor ka tin ne ka kynroh ki shu pynthied tang ia ki tiar bad ki hap ban shna pynbha na la lade, ka la ong kaba sngewsih ka klong ba ki trai par ki la byrngem ruh ban beh kyndang ia ki iing sem lada ki donkam ha kano kano ka por.
Kawei pat ka jingma na katei ka jingtih maw ym tang ba ka pynjulor ia ka mariang hynrei warah ia ka ka jimgkyrduh umbam ia ki paid nongshong shnong namar ka jingtih maw bad khyndew ka long ka long kaba shyrkhei ka la la kjit ban pyntyrkhong lut ia ki tyllong umbam, kaba ki paidbah ki ju ioh umbam umdih bad lawei jong katei ka shnong ka don hapdeng ka jimgma ki bor ba dei peit ki leh matlah.
Ka jingkylli ka long hato ki bor district bad ki Syiem Raid bad Syiem Hima Mylliem bad kim iohi ia kane ka jimgtih maw be-ain kaba la don mynta da ki phew snem ha kaba ka lum ka la kylla madan bad kitei ki jaka ba madan ki lah ban leit sha sha Assam namar ba um don ki mawpud ba biang.
Ka district council kaba kam ban pynneh ia ki ka khyndaw ka shiyap bad riti dustur hato kam iohi iohi ia kane ka jingtih maw beain bad khyndew ha Maikuli, Ri Bhoi District.
Kumba long mynta ka NGT ka la mana tyngeh ban tihmaw, shyiap bad khyndew namar ka pynjot ia ka mariang bad bun ki par maw ki bor district ki la khang noh hynrei ki dang don pat kiba dang treikam haduh mynta. Kane ka jingleh ka long noh shiliang ban pynim ia ki heh spah bad pyniap ia ki rit ki ria.
Ka jingklong maw beain ha Nongthymmai Garo ka don ka jingjylliew da ki spah phut ka long kaba ishyrkhei ban peit bad ka rukom treikam mynta bad la iapher namar la shu pyntrei da ki kor ki bor bad ki trai shnong kim ioh kam bylla shuh kumba long mynshwa.
Kumta ka long ka jingduhnong ia ka nongshong shnong nalor ba kim ioh bylla ki shah pynjulor ia ki jongdon jingem.
Ki heh sorkar ba dei kum ka tnat Forest, MSPCB, DMR, ka District Council bad kiwei kiba donkti lang ban peit halor ka jingshah pynjulor ka mariang ka jingtih maw ki la pawpaw ba kin leit jurip ia katei ka jaka.
Haba kylli na u Paiem ka Raid Marwet u Ken Syiem ula iathuh ba kim don dor eiei halor katei ka kam namar ka dei kaba donkti lang bad u Myntri barim ka jylla u James K Sangma bad u Surekha.
Ka Nongthymmai Garo ka don don kumba 120 iing bad ki nongshong shnong ki don kumba 600 ngut kiba dei ki jaidbynriew Garo, kiba la shong shnong da ki spah snem mynshwa.
Ki riew tymmen ka shnong ki iathuh ba katei ka jaka ka long khlaw bah mynshwa bad la tip mymshwa ka Nepali Dharma, hynrei hadien la ai kyrteng noh Nongthymmai Garo da u Bah DD Lapang Myntri rangbah ba rim ka Jylla bad haduh mynta la tip kum ka shnong Nongthymmai Garo.
La iathuh bun ki nongshong shnong ki im ha ka rep ka riang bad ki mar rep ba kongsan ki long u kwai, kait, sohphan, pathaw bad kiwei bad ia kine mar rep ki leit die ha iew Pilangkata, Maikhuli bad ha Guwahati Assam.
Kum ban pynpaw kane ka shnong wat la ka don ha hajan ka sor Guwahati, hynrei ka dang sah dien ha ki kam pynroi kum ka surok, ka umbam umdih, hynrei donbok ka don ka skhim bylla shispah sngi, ki la shna ia ki surok dewbilat ban leit sha Maikhuli- Pilingkata.
