Ka temple u Shri Ram ha Ayodhya kan long ka sakhi ia ka jingkiew ka Ri India-ong u Modi

U Myntri Rangbah duh, u Narendra Modi mynta ka sngi u la iashim bynta ha ka Pran Pratishtha jong u Shri Ramlalla ha ka Shri Ram Janmbhoomi Mandir kaba dang shna thymmai ha Ayodhya, Uttar Pradesh. U Modi u la iakren bad ki shramjeevi kiba la nohsynniang sha ka jingshna ia ka Shri Ram Janmbhoomi Mandir. Ha ka jingai jingkren ha ka jingialang, u Myntri Rangbah duh u la ong ba u Ram jong ngi khatduh khatwai u la wanpoi hadien da ki spah snem. ”Hadien da ki spah snem ka jingiai ap, ki jinglenlade bym lah niew, ka jingshah ieh bad ka jingkylla, u Blei Ram jong ngi u la don hangne,” la ong u Myntri Rangbah duh u Modi bad u la ai khublei ia ki briew jong ka ri ha kane ka sngi. U Myntri Rangbah duh u la ong ba ka jingsngewthuh ia ka jinglong kyntang hapoh ka ‘Garbh Grih’ (ka jaka kaba hapoh) kam dei kaba lah ban batai da ki kyntien bad ba ka met jong u ka dap da ka bor bad ka jingmut jingpyrkhat ka la long kyrpang na ka bynta ka Pran Pratishtha. “U Ram Lalla jong ngi um shong shuh ha ka iing dara. Kane ka temple ba kyntang kan long ka iing jong u mynta,” la ong u Myntri Rangbah duh da kaba pynpaw ka jingngeit skhem bad ka burom ba ki jingjia mynta ka sngi ki dei kiba lah ban sakhi da ki Ram Bhakt ha kylleng ka pyrthei. “Kane ka por kalong kaba kyntang, ka sawdong sawkun, ka mariang bad ka bor ka pyni ia ki jingkyrkhu jong u Blei Ram ia ngi,” la ong u Modi. U la ong ba ka sngi mynstep jong ka 22 tarik Kyllalyngkot ka la wanrah lang ia ka jinglong kaba thymmai. “Ka 22 tarik Kyllalyngkot 2024 kam dei tang ka tarik ha ka calendar hynrei kadei ka jingsdang jong ka ‘kaal chakra’ kaba thymmai, la ong u Myntri Rangbah duh da kaba ban jur ia ka jingshongshit ha baroh kawei ka ri ka dei kaba la kiew naduh ka ‘Bhoomi Puja’ jong ka Ram Jammabhoobi Temple bad ka jingiaid shakhmat jong ki kam ki la wanrah ia ka bor kaba thymmai ha ki briew jong ka ri. “Mynta, ngi la iohpdiang ia ka pateng jong ki spah snem jong ka jingiai ap, mynta ngi la ioh ia ka temple jong u Shri Ram,” la ong u Myntri Rangbah duh. U la ong ba ka ri kaba kyntait ia ki kynjri jong ka jingmut jingpyrkhat kum ki mraw bad kaba ioh mynsiem na ki jingjia ha ki por mynshuwa ka dei kaba thoh ia ka histori.U Modi u la ong ba ki briew kin iakren shaphang mynta ka sngi ha ki hajar snem ban wan bad ka dei na ka jingkyrkhu jong u Blei Ram ba ngi sakhi ia kane ka jingjia kaba kyrpang.“Ki sngi, ka suinbneng bad baroh ki dap da ka jinglong kyntang mynta ka sngi,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba bynrap ba kane kam dei ka por kaba malu mala hynrei ka dei ka por kaba kyrpang bha. Ha ka jingbatai kumno u Shri Hanuman u don lang ha baroh ki kam jong u Shri Ram, u Myntri Rangbah Duh u la nguh hakhmat u Shri Hanuman bad Hanuman Garthi. U la nguh ruh hakhmat u Lakshman, Bharat, Shatrughan bad Mata Janki. U la pdiang ia ka jingdon lang jong ka jinglong kyntang jong ki ha kane ka sngi. U Myntri Rangbah Duh u la panmap na u Prabhu Shri Ram na ka bynta ka jingpynurlong ia kane ka sngi bad u la ong ba mynta ka jaka kaba suda ka la dap bad khlem pep, u Shri Ram un map ia ngi. Da kaba kynmaw ia ka jingwanphai Sant Tulsidas u Shri Ram ha ka ‘Treta Yug’, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba u kynmaw ia ka jingkmen kaba wan ka Ayodhya ka la ioh ha kane ka por. “Ka jingiajngai bad u Shri Ram ka la neh 14 snem bad ka dei ka bym lah shah. Ha kane ka por mynta, ka Ayodhya bad ki briew jong ka ri ki la mad ia ka jingjngai da ki spah snem,” u la ong. U Modi u la ong ba watla u Shri Ram u don ha ka jingthoh nyngkong ia ka Riti Synshar, ka la don ka jingiasaid ain hadien ba la ioh jinglaitluid. U Myntri Rangbah Duh u la ai jingsngewnguh ia ki kam ain jong ka India kiba la bat ia ka hok. “La shna ia ka temple jong u Blei Ram, ka dak jong ka hok, ha ka rukom kaba hok,” u la ong.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka ri baroh kawei kaba kynthup ruh ia ki shnong barit baria ki la don ia ki jingiaid paidbah bad ki jingpynkhuid ia ki jaka mane blei. “Baroh kawei ka ri ka rakhe ia ka Diwali mynta ka sngi. Man ka iing ka la khreh ban thang ia ka ‘Ram Jyoti’ ha ka por janmiet,” la ong u Modi. U la kren shaphang ka jingleit jong u sha Arichal Munai, ka jaka sdang jong ka Ram Setu hynnin bad u la ong ba kane ka dei ka por kaba la pynkylla ia ka Kaal Chakra. U la ong ba u la ioh ia ka jngsngewthuh ba kane ka sngi kan pynkylla ia ka por. U Modi u la pyntip ba ha ka anushthan kaba 11 sngi jong u, u la pyrshang ban nguh ha baroh ki jaka ba u Blei Ram u la iuh kjat. U la kren shaphang ka Pancwati Dham ha Nashik, Thriprayar Temple ha Kerala, Lepakshi ha Andhra Pradesh, Shri Ranganathswamy Temple ha Srirangam, Shri Ramanathaswamy Temple ha Rameswaram bad Dhanushkodi, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba u sngewnguh ia ka jingleit na ka duriaw sha ka wah Sarayu. “Na ka duriaw sha ka wah Saryu, ka jingshongshit ha ka kyrteng u Ram ka don ha baroh ki jaka,” u la ong da kaba bynrap, “U Blei Ram u don jingiadei bad baroh ki mynsiem ha India. U Ram u shong ha ka dohnud jong ki briew ka India.” U la ong ba ka don ka jingsngew iatylli ha baroh ki briew ka India bad ym don kaei kaei kaba wanrah kham bha ia ka jingiatylli. U la kynmaw ia ka jingsngap ia ka Shri Ram Katha ha ki kten bapher bapher bad u la ong ba u Ram u don ha ki jingkynmaw, ki jinglehkmen. “Ha baroh ki por, ki briew ki la iohi ia u Ram. Ki la pyni ia u Ram ha ka rukom im bad ki kyntien jong ki. Kane ka  ‘Ram Ras’ ka tuid kumba tuid ka jingim. Ka Ram Katha ka dei ka bym ju kut bad ka Ramayan ruh ka dei ka bym ju kut. Ki jingngeit, ki jingmut jingpyrkhat bad ki jinghikai jong u Ram ki long kumjuh ha baroh ki jaka”. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba u sngewnguh ia ka jinglenlade da ki briew kiba la pynurlong ia kane ka sngi. U la ai jingsngewnguh ia ki Riewkhuid, ki Kar Sewak bad ki Ram Bhakt. U Myntri Rangbah Duh u la ong, “Kane kam dei tang ka sngi na ka bynta ka jinglehkmen, hynrei ha kajuh ka sngi, ka dei ka por ban sngewthuh ia ka jinglong Rangbah ka imlang sahlang ha India. Ia ngi kane kam dei tang ka jingjop ka dei ruh ka por jong ka jingsngew rit.” Ha ka jingkren shaphang ka histori, u Myntri Rangbah Duh u la batai kumno ka jingiadei jong ka ri bad ka histori jong ka bun sien kam long kaba kmen. U la ong, “Hynrei ka rukom peit ka ri ia kane ka jingeh ha ka histori ka pyni ba ka lawei jong ngi kan kham phyrnai ban ia ka histori jong ngi.” Da kaba kynmaw ia ki nongkynthoh, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba kine ki briew kim sngewthuh ia ka jinglong jong ka imlang sahlang. “Ka jingtei ia kane ka temple jong u Ramlala ka long ruh ka dak jong ka jingiasuk, ka jingiaishah, ka jingburom iwei ia iwei bad ka jingiatreilang ka imlang sahlang jong ka India. Ngi la iohi ba ka jingtei ia kane ka temple kam shym la wanrah ia ka ding, ka la wanrah ia ka bor. Ka Ram Mandir ka la ai mynsiem ia baroh ki bynta jong ka imlang sahlang ba kin jam shaphrang ha ka jingiaid lynti sha ka lawei kaba kham bha,” u la ong. U la ong, “U Ram um dei ka ding, u dei ka bor, um dei ka jingkulmar, u dei ka jingpynbeit, u Ram um dei tang jong ngi, u dei jong baroh.”U Myntri Rangbah Duh u la ong ba baroh kawei ka pyrthei ka iasoh bad ka Pran Pratistha bad ba ka jingdon u Ram ha baroh ki jaka ka dei kaba lah ban sakhi. U la ong ba ki la don ki jinglehkmen ha ki ri bapher bapher bad ba ka jinglehkmen ha Ayodhya ka la kylla sha ka jinglehkmen ia ki jingngeit ha ka Ramayana ha kylleng ka pyrthei. “Ka burom jong u Ram Lalla ka dei ka jingngeit ha ka ‘Vasudhaiva Kutumbakam,” u la ong.  U Modi u la ong ba kane kam dei tang ka Pran Pratishtha jong u Blei Ram hynrei ruh ka jingkyntang jong ka jingngeit ha ka deiriti jong ka India kaba paw ha ka dur jong u Shri Ram. U la ong ba kane ka dei ka dak jong ki jingngeit tynrai jong ka jinglong briew kaba long kaba donkam bha ha kane ka por ha kylleng ka pyrthei. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki kam na ka bynta ka bha ka miat ki la kylla sha ka Ram temple mynta bad ba kam dei tang ka jaka mane blei hynrei ka jingmut jingpyrkhat, ka jingngeit bad ka lynti jong ka India. “Kane ka dei ka temple jong ka jingmut jingpyrkhat jong ka ri ha ka dur jong u Ram. U Blei Ram u dei ka jingngeit, ka nongrim, ka ain, ka jingsngewthuh, ka burom jong ka India. U Ram u long Neeti. Ram u long uba shirta. U Ram u long ka jingbteng. U Ram u long Vibhu. U Ram u dei uba don ha baroh ki jaka,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U la ong ba ka jingktah ka Pratishtha u Blei Ram ka dei kaba lah ban iohi da ki hajar snem. Da kaba kdew sha ki kyntien u Maharishi Valmiki, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba u Ram u synshar ia ka hima da ki phew hajar snem kaba pyni ia ka jingtei ia ka Ramrajya da ki hajar snem. “Haba u Ram u wan sha Treta Yug, la tei ia ka Ramrajya da ki hajar snem. U Ram u dei uba ialam lynti ia ka pyrthei da ki hajar snem,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U Myntri Rangbah Duh u la kyntu ia baroh ki Ram Bhakt ba kin puson halade shaphang ka lynti shakhmat hadien ka jingurlong jong ka Ram Mandir. “Mynta nga sngewthuh ia ka por kaba kylla. Ka long kaba jia ryngkhat ba ngi la shah jied ban tei ia kane ka lynti kaba kongsan,” la ong u Modi da kaba ban jur halor ka jinglong kongsan jong kane ka por bad u la ban biang ia ki kyntien jong u ‘Yahi Samay Hai Sahi Samay Hai’, Kane ka dei ka por, ka por kaba biang. “Ngi dei ban buh ia ka nongrim jong ka India na ka bynta ki hajar snem ban wan.Hadien ka kam jong ka temple, ki briew jong ka ri ki dei ban bam smai ban tei ia ka India kaba khlain, kaba don bor kaba khraw bad kaba kyntang naduh kane ka por,” la ong u Myntri Rangbah Duh ia ki briew jong ka ri. Na ka bynta kane, u la ong ba ka long kaba kongsan ba ki jingngeit jong u Ram ki don ha ki jingmut jingpyrkhat jong ka ri. U Myntri Rangbah Duh u la kyntu ia ki briew jong ka ri ba kin pyniar ia ka jingmut jingpyrkhat jong ki na ka Dev sha ka Desh, Ram sha ka Rashtra – na ki blei sha ka ri. U la kyntu ia ki ba kin peit ia ka jingai jingshakri u Hanuman. “Kine ki jingsngew ha man u briew ka India kin long ka nongrim na ka bynta ka India kaba don bor, kaba khraw bad kaba kyntang,” u la ong. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jingngeit ka Mata Shabri ba ‘U Ram un sa wan’ kaba don ha ka dohnud jong baroh ki briew ka India kan long ka nongrim jong ka India kaba khraw, kaba don bor bad kaba kyntang. Ha ka jingkren shaphang ka jingieid u Ram ia ka Nishadraj u la ong ba kane ka pyni ba baroh ki long kawei bad kane ka jingsngew bad ka jingiatreilang kan long ka nongrim jong ka India kaba don bor, kaba khraw bad kaba kyntang.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ym don jaka ia ka jingduh mynsiem ha ka ri mynta. U la kren shaphang ka jingiathuh khana ba iadei bad u risang da kaba ong ba kito kiba sngew ba ki long kiba rit ki dei ban kynmaw ia ka jingnohsynniang jong u risang bad ki dei ban kyntait ia ka jingartatien. U la ong ba baroh ki kam, kiba rit ne heh, ki long la ka bor bad ka bynta. “Ka jingngeit ha ka Sabka Prayas kan long ka nongrim jong ka India kaba don bor, kaba khraw bad kaba kyntang. Bad kane ka dei ka jingiar jong ka jingsngewthuh jong ka ri na u blei bad ka jingsngewthuh ka ri na u Ram,” la ong u Myntri Rangbah Duh. Ha ka jingkren shaphang ka burom jong u Jatayu uba la sngewthuh ia la ka jingshah rem haba u la iakhun bad u Ravan, u nongsynshar ia ka Lanka uba don ka jingnang jingstad bad ka bor kaba khraw, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jingpyndep ia ka kam kan long ka nongrim jong ka India kaba don bor bad kaba kyntang. U Myntri Rangbah Duh u la kular ba un aiti baroh ka por jong u sha ka jingtei ia ka ri bad u la ong , “Lyngba ka kam u Ram, ka kam Rashtra, man ka khyllipmat, man ka bynta jong ka met kan iasoh bad ka jingtrei shitom u Ram da ka jingthmu ban don ka jingphaikhmat sha ka ri.U Myntri Rangbah Duh u la ong ruh ba ka jingmane jong ngi ia u Bhagwan Ram ka dei ban long na ka bynta baroh ki jingthaw, na ka ‘Manga’ sha ka ‘Mangi’. Ki sienjam jong ngi ki dei ban long na ka jingtei ia ka Viksit Bharat, u la ong. 

Ha ka jingkren shaphang ka Amrit Kaal kaba dang iaid mynta bad ruh ki samla, u Myntri u la ong ba kine ki iahap bha na ka bynta ka roi ka par jong ka ri. U Myntri Rangbah Duh u la kyntu ia ki samla ba kin shim ia ka jingkyrahan jong ka deiriti kaba khlain bad jam shakhmat da ka jingskhem jingmut. “Ka India kan kot sha ka thong jong ka jingriewspah da kaba bud ia ka lynti jong ka jingkhuid bad ki rukom tynrai bad ruh ka juk kaba mynta,” la ong u Myntri Rangbah Duh.U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka lawei ka dei na ka bynta ki jingjop bad ba ka Ram Temple kan sakhi ia ka jingkiew shaphrang ka India. “Kane ka Ram Temple kan sakhi ia ka jingkiew jong ka Viksit Bharat”, la ong u Myntri Rangbah Duh. Da kaba shim nuksa na kane ka Temple, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ngi lah ban pynurlong ia ka thong lada ka dei kaba hok bad kaba wan na ka bor kaba iatylli lang. “Kane ka dei ka por jong ka India bad ka India kan jam shaphrang. Hadien ba ngi la ap da ki spah snem, ngi la poi hangne. Ngi la ap ia kane ka por. Mynta ngin ym sangeh. Ngin bteng ban iaid sha ka roi ka par,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba nguh ha ki kjat u Ram Lalla.Ka Lat jong ka jylla Uttar Pradesh, ka Anandiben Patel, Myntri Rangbah ka jylla Uttar Pradesh, Yogi Adityanath, Sarsanghchalak ka Rashtriya Swayamsevak Sangh, Mohan Bhagwat bad President ka Shri Ram Janmbhoomi Teertha Kshetra Trust, Nritya Gopal Das ki la iadon lang ha kane ka sngi ha ryngkat kiwei kiwei.  Ka Nongrim: Ha ka Pran Pratishtha la sakhi ia ka jingiashim bynta ki nongmihkhmat jong baroh ki bynta ka niam jong ka ri bad ki briew baroh ba kynthup ki nongmihkhmat na ki jaitbynriew bapher bapher.Ia ka Shri Ram Janmbhoomi Mandir la shna ha ka jingsaindur tynrai Nagara. Ka jingjrong jong ka (mihngi-sepngi) kalong 380 phut, ka jingiar kalong 250 phut bad ka jingkynjang kalong 161 phut; bad la kyrshan ia ka da 392 tylli ki paia bad ka don 44 tylli ki jingkhang. Ki paia bad ki kynroh jong ka temple ki don ki dur blei ba la ohshrong bha. Ha ka bynta kaba kyntang duh, la don ka dur mot jong u Bhagwan Shri Ramha ha ka por ba u dang khynnah. Ka jaka rung ba kongsan sha ka Mandir ka don shaphang mihngi, ha kaba ka don 32 tylli ki mawkyndon ban rung lyngba ka Singh Dwar. Ki don baroh san tylli ki Mandap (kamra heh) ha ka Mandir – ka Nritya Mandap, Rang Mandap, Sabha Mandap, Prathana Mandap bad Kirtan Mandap. Hajan ka Mandir kadon ka pung kaba pawnam (Sita Koop), kaba naduh ki por hyndai. Ha ka bynta shaphang shathie sepngi jong ka Mandir, ha Kuber Tila, la pynthymmai ia ka Mandir kaba naduh ki por hyndai jong u Bhawan Shiv, bad la buh lang ia ka dur mot jong u Jatayu. Ia ka nongrim jong ka Mandir la shna pynskhem da 14 meter ka jingrben ka dewbilat kaba la shna ha ka dur jong u mawsiang. Ym shym la pyndonkam nar ha kano kano ka bynta jong ka Mandir. Na ka bynta ban iada na ka jingsngem ka khyndew, ka don ka jingshna kaba 12 phut da kaba pyndonkam da u maw granite. Ha phyllaw jong ka Mandir ka don ka jaka pynkhuid jaboh, jaka pynkhuid um, ka jingpynpoi um haba don ka jingjia pluh ding bad ka jaka pynmih bording kaba kyrpang. La shna ia ka Mandir da kaba pyndonkam ia ka dustur tynrai jong ka ri bad ka teknoloji ba don ha ka thain.